"Palma bije nie pobije, za tydzień Wielki Dzień, za sześć noc Wielkanoc!" to staropolskie porzekadło niegdyś towarzyszyło obrzędowi palmowania, czyli okładania się poświęconymi w Niedzielę Palmową palmami dla zdrowia, energii oraz urody. Dzisiaj tym radosnym obrzędem jaki poprzedziło poświęcenie palem w czasie Liturgii Niedzieli Męki Pańskiej upamiętniającej wjazd Chrystusa do Jerozolimy rozpoczęliśmy obrzędy Wielkiego Tygodnia, który przez Święte Triduum Paschalne doprowadzić ma nas do szczęśliwej Niedzieli Zmartwychwstania.

W życiu chrześcijanina jest to najważniejszy tydzień roku. Tydzień w czasie którego wspominane są fundamenty wiary. Wreszcie jest to tydzień, w którym na nowo ofiara Chrystusa uświadomić ma nam, że jesteśmy powołani by służyć, by kochać i by przez uczynki miłosierdzia zasłużyć na nagrodę życia wiecznego.

Wielki tydzień w życiu Kościoła

Dla wspólnoty Kościoła Wielki Tydzień to czas intensywnej celebracji przypisanych mu obrzędów. O ile pierwsze trzy dni mijają dość standardowo o tyle od Wielkiego Czwartku liturgia przybiera bardzo dostojną formę. W tradycji Kościoła Rzymskiego w przypadający po Niedzieli Palmowej Wielki Poniedziałek liturgia słowa skupia się na wydarzeniu wypędzenia przez Jezusa kupców ze świątyni co spowodowało oczyszczenie tego miejsca. Wielki Wtorek koncentruje uwagę na momencie przeklęcia uschniętego drzewa figowego, co ma uświadomić, że nie każde zaszczepione drzewo przynosi dobre owoce i odwołuje się bezpośrednio do zdrady Judasza. Wielka środa natomiast przywołuje wydarzenia tajnej narady Sanhedrynu w czasie którego Arcykapłani zdecydowali "że warto aby jeden człowiek zginął za lud". Wtedy też miejsce ma ostatnia publiczna mowa Jezusa. Zostaje również zapowiedziana zdrada jednego z uczniów. W życiu codziennym chrześcijan poniedziałek, wtorek i środa upływa na "naprawieniu" tego wszystkiego czego jeszcze nie udało się nam zrobić czyli: pojednaniu, geście miłosierdzia, ofiary, pokuty a także na wykonaniu niezbędnych przydomowych prac porządkowych.

Poranek Wielkiego Czwartku jest bramą Świętego Triduum Paschalnego. W katerach biskupi i zgromadzeni kapłani sprawują Uroczystą Mszę Krzyżma. Choć nie należy ona do obrzędów Triduum stanowi nieodłączny element Wielkiego Tygodnia. W czasie sprawowania Mszy Krzyżma dochodzi do odnowienia przez kapłanów przyrzeczeń kapłańskich. Dokonywane jest poświęcenie Krzyżma Świętego oraz olei chorych i katechumenów. Liturgię sprawuje sam ordynariusz danej diecezji. Błogosławieństwo oleju chorych obywa się przed zakończeniem Modlitwy Eucharystycznej natomiast oleju katechumenów i Krzyżma Świętego po Komunii świętej. Olej chorych służy następnie kapłanom do dokonywania sakramentu namaszczenia chorych. Olej Katechumenów wykorzystywany jest podczas chrztu dorosłych oraz podczas liturgii sprawowanej w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego a także podczas święceń prezbiteriatu czy koronacjach.

Święte Triduum Paschalne

Msza Wieczerzy Pańskiej w Wielki Czwartek

Wielkoczwartkową, wieczorną Liturgią Wieczerzy Pańskiej rozpoczyna się Święte Triduum Paschalne. Jest to Msza św. sprawowana na pamiątkę ustanowienia Sakramentów Eucharystii i Kapłaństwa. W czasie Mszy Wieczerzy Pańskiej organy, dzwony oraz inne instrumenty wykorzystywane w liturgii milkną po uroczystym hymnie "Chwała na wysokości Bogu". Zostają zastąpione kołatkami, które towarzyszą liturgii aż do Wigilii Paschalnej. Jest to również Msza w czasie której w niektórych kościołach praktykowany jest obrzęd Mandatum- czyli obmycia nóg dwunastu mężczyznom. Na zakończenie Mszy Wieczerzy Pańskiej Najświętszy Sakrament przenosi się do kaplicy uwięzienia- Ciemnicy. Tam przez działające przy parafii koła i formacje a także przez zwykłych parafian jest adorowany zgodnie z indywidualnymi tradycjami danej wspólnoty.

W Marczowie Msza Wieczerzy Pańskiej sprawowana będzie w Wielki Czwartek o godzinie 19:00.

Wielki Piątek Męki Pańskiej

Jest to dzień kiedy w Kościele nie jest sprawowana Msza święta. Przez cały dzień wiernych obowiązuje post ścisły ilościowy (trzy posiłki, jeden do syta) oraz jakościowy (bezwzględnie bezmięsny). Wiernych w godzinach popołudniowych lub wieczornych gromadzi nabożeństwo Drogi Krzyżowej oraz Liturgia Wielkiego Piątku. W jej czasie odczytana zostaje Męka Pana Jezusa wg św. Jana. Liturgia słowa w Wielki Piątek uwzględnia również Uroczystą Modlitwę Powszechną za wszystkie stany Kościoła. Po niej następuje Adoracja Krzyża w czasie której wierni po trzykrotnym odśpiewaniu antyfony "Oto drzewo Krzyża" oddają cześć Krzyżowi przez ucałowanie. W czasie Adoracji Krzyża odsłonięty zostaje wizerunek Chrystusa ukrzyżowanego, który zasłonięty został w V Niedzielę Wielkiego Postu. Od tego momentu aż do Wigilii Paschalnej przed Krzyżem należy przyklękać. Podczas Komunii Najświętszy Sakrament zabierany jest z Ciemnicy a po jej zakończeniu w uroczystej procesji zostaje przeniesiony do Kaplicy Grobu Pańskiego, gdzie adorowany śpiewem Gorzkich żali i indywidualną modlitwą wiernych. Monstrancja w Bożym Grobie wystawiona zostaje z welonem co symbolizować ma osłonę śmierci.

W Marczowie Liturgia Wielkiego Piątku sprawowana będzie w Wielki Piątek o godzinie 19:00. Ofiary zbierane w czasie Adoracji Krzyża przeznaczone są na utrzymanie zabytków Ziemi Świętej.

Wielka Sobota

Zwana dniem spoczynku Pana Jezusa w Grobie jest kolejnym dniem w którym Kościół nie sprawuje Mszy św. W godzinach porannych wierni gromadzą się świątyniach i innych miejscach wyznaczonych na błogosławieństwie pokarmów na wielkanocny stół. W tradycji Polskiej w czasie święconego do błogosławieństwa przygotowuje się:

-jaja symbol odradzającego się życia w postaci pisanek i kraszanek

-sól mająca chronić przed zepsuciem

-chleb

-wędliny

-chrzan

-ciasto

Przez cały czas w Wielką sobotę trwają adoracje Grobu Pańskiego oraz Krzyża świętego

Poświęcenie pokarmów w Marczowie w kościele odbędzie się w Wielką sobotę o godzinie 11:00.

Poświęcenie pokarmów w Przeździedzy przy krzyżu odbędzie się w Wielką sobotę o godzinie 11:30.

Ofiary zbierane w czasie poświęcenia pokarmów przeznaczone są na potrzeby Wyższego Seminarium Duchownego Księży Michalitów w Krakowie.

Zmartwychwstanie Pańskie

Obchody Zmartwychwstania Pańskiego rozpoczyna Wigilia Paschalna odprawiana w Wielką Sobotę po zmroku. Zgodnie z tradycją starotestamentalną po zachodzie słońca następował nowy dzień, stąd też obchody Wielkanocy rozpoczynane są w sobotni wieczór. Jest to analogiczne do świąt Narodzenia Pańskiego, kiedy późno wieczorna pasterka sprawowana 24 grudnia stanowi pierwszą Mszę Świąt, które obchodzone są 25 i 26 grudnia.

Wigilia Paschalna podzielona jest na kilka etapów. Rozpoczyna ją Liturgia Światła, poświęcenie ognia i Paschału oraz Orędzie Wielkanocne. Następnie w rozbudowanej Liturgii Słowa przytaczane są dzieje narodu wybranego od stworzenia świata. Liturgię tę kończy uroczyste "Chwała na wysokości Bogu" w czasie którego ponownie ożywają organy, gongi, dzwony i inne instrumenty kościelne. Później odczytana zostaje Epistoła oraz odśpiewane Alleluja. Od tego momentu w Liturgii wykorzystywane są już wyłącznie śpiewy wielkanocne.

Po zakończeniu Liturgii słowa, następuje Liturgia Chrzcielna. W jej czasie do Chrztu św. przystępują dorośli a cała wspólnota odnawia przyrzeczenia chrzcielne. Wzywając wspomożenia Wszystkich świętych dokonywany jest obrzęd poświęcenia wody.

Podczas Komunii Najświętszy Sakrament ponownie chowany jest w Tabernakulum a po zakończeniu Mszy św. spod Grobu Pańskiego wyrusza procesja Rezurekcyjna wokół kościoła. Zwieńczeniem liturgii w kościołach w których procesja jest częścią zamykającą Liturgię Paschalną jest odśpiewanie uroczystego "Te Deum laudamus" i błogosławieństwo Najświętszym Sakramentem.

W Marczowie Wigilia Paschalna z Rezurekcją sprawowana będzie w sobotni wieczór o godzinie 20:00, według czasu zimowego.

Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego

W niektórych kościołach wierni gromadzą się na porannych Rezurekcjach. Wówczas po zakończeniu Wigilii Paschalnej dokonuje się wystawienia monstrancji w Bożym Grobie ale już bez welonu do adoracji poprzez śpiewy pieśni wielkanocnych, eucharystycznych i odmawianie chwalebnej części różańca. Adorację kończy poranna Rezurekcja, po której odprawiana jest Msza o Zmartwychwstaniu Pańskim. W takim wypadku "Te Deum laudamus" wyśpiewywane zostaje jako hymn dziękczynny po Komunii świętej. Msza o Zmartwychwstaniu Pańskim wzbogacona jest o uroczystą Sekwencję poprzedzającą Ewangelię. Jej śpiew można utrzymywać w kolejnych dniach oktawy Zmartwychwstania Pańskiego czyli aż do Niedzieli Bożego Miłosierdzia.

Poranna Rezurekcja to Polska tradycja powodowana niejako sytuacją wymuszoną przez władze ludowe w PRL. Jest utrzymana jako alternatywa dla dużych parafii, które nie mają wystarczającej liczby kapłanów i oprócz parafialnych far obsługują kościoły filialne.

Rezurekcja w Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego odprawiana jest w kościele parafialnym św. Tekli w Pławnej o 6:00 , według czasu letniego.

W większości kościołów odprawiana jest natomiast Msza o Zmartwychwstaniu Pańskim wzbogacona o uroczystą Sekwencję poprzedzającą Ewangelię, której śpiew jak już wspomnieliśmy można utrzymywać w kolejnych dniach oktawy.

Msza o Zmartwychwstaniu Pańskim odprawiana zostanie w Marczowie o godzinie 9:00, według czasu letniego.

Poniedziałek w Oktawie Wielkanocy

Tego dnia Msza św. odprawiana zostanie w Marczowie o godzinie 9:00.

Drugi dzień Świąt Wielkanocnych w tradycji Polskiej to przysłowiowy Śmigus Dyngus polegający na smaganiu panien przez kawalerów witkami wierzby i polewaniu ich wodą. W tym roku II dzień świąt to także tradycyjny Prima Aprilis, w czasie którego bez mrugnięcia okiem można kogoś wprowadzić w błąd. Na wszelki wypadek lepiej nie brać tego dnia obietnic dosłownie. Nie można mieć pewności, że ktoś obiecujący że nas nie obleje wodą- dotrzyma danego słowa.

Piątek w Oktawie Wielkanocy

Tego dnia z okazji Świąt Zmartwychwstania nie obowiązuje wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych.

Ludowe tradycje ludowe Wielkiego Tygodnia i Świąt Zmartwychwstania.

Walatka lub Rękawka – zabawa wielkanocna polegająca na toczeniu pisanek po stole, by się zderzyły. Właściciel "silniejszego" jajka zabierał rozbitą pisankę przeciwnika w innym wariancie walatki jajka brano do ręki i stukano się ich czubkami.

Emaus – czyli "odpust" Wielkanocny; wystawianie straganów w Poniedziałek Wielkanocny i urządzenie kiermaszu z rękodziełem, zabawkami i słodyczami.

Jezusek palmowy – wniesienie figury Chrystusa na oślęciu lub wjazd kapłana na oślęciu do świątyni w Niedzielę Palmową.

Kurek dyngusowy – Wykorzystanie żywego koguta, którego wcześniej karmiono ziarnem namoczonym w spirytusie, By zdolny był jedynie do głośnego piania- któremu przypisywano znaczenie symboliczne. W ten sposób obwieszczał wiosce zmianę pogody na wiosenną.

Palenie Judasza – widowisko nocy wielkoczwartkowej. Kukłę Judasza najpierw wieszano na wieży kościelnej a następnie palono. Ma odniesienie do samobójstwa jakiego dokonał po zdradzie Jezusa i mękach piekielnych jakie rozpoczęła jego potępiona dusza.

Pogrzeb żuru i śledzia – zwyczaj polegający na wytłuczeniu garnków z żurem oraz zakopywaniu postnych śledzi.

Przywowółki – tradycja kujawska wygłaszania przez kawalerów wierszy na cześć panien zamieszkujących Szymborz (dziś dzielnica Inowrocławia)

Pucheroki – tradycja kwestowania studentów na rzecz uczelni. Towarzyszyło jej wygłaszanie stosownego wiersza i przedstawienie teatralne

Siwki wielkanocne lub wykupki – organizowanie pochodów świątecznych (analogia do Bożonarodzeniowej Kolędy) w czasie których wygłaszano mowy, recytowano wiersze i przedstawienia teatralne

Siuda baba – mężczyzna przebrany za osmoloną kobietę w podartym stroju której towarzyszy cygan, zbierający datki. Zwyczajowo odprawienie Siudej baby z kwitkiem wiązało się z pobrudzeniem przez nią ubrania smołą.

Turki wielkanocne – warta żołnierzy przy Grobie Pańskim od Wielkiego Piątku do Rezurekcji